Το “δευτερόλεπτο του φόβου” για τον αστροναύτη

Σε μια στιγμή χάνεται η βαρύτητα. Είναι το “δευτερόλεπτο του φόβου”. Από κεί και πέρα, ξεκινάει η ζωή στο Διάστημα. Ο κοσμοναύτης, Σεργκέι Ζαλιότιν, με 20 χρόνια υπηρεσίας, μιλάει εφ' όλης της ύλης για τους κοσμοναύτες και τις αποστολές τους.

Russia Beyond The Headlines: 

Για εσάς, όταν πρίν από 20 χρόνια αρχίζατε, το Διάστημα είναι πλέον κάτι σαν το σπίτι σας. 

Έχουν αλλάξει σήμερα οι απαιτήσεις για τους κοσμοναύτες; ...

Σεργκέι Ζαλιότιν: Το να ενταχθείς στην ομάδα των κοσμοναυτών ήταν πάντοτε μια αρκετά δύσκολη υπόθεση. Χρειάζεται να διαθέτεις πτυχίο ειδικότητας στην Αεροπορία ή στους διαστημικούς πυραύλους, και πενταετή εμπειρία εργασίας σε κάποιον από αυτούς τους τομείς. 

Ο κοσμοναύτης πρέπει να έχει ανάστημα από 1.50 μέχρι 1.90 -παλαιότερα ήταν γύρω στο 1.70- και καθήμενος πρέπει να καταλαμβάνει 80-90 εκ. Μεγάλη σημασία δίδεται στη δημιουργικότητα, την ικανότητα αντίληψης κατά την εκπαίδευση, το κίνητρο για την επιλογή του επαγγέλματος του κοσμοναύτη, καθώς και τις γνώσεις όσον αφορά τις πολιτιστικές και ιστορικές πτυχές της κοσμοναυτικής. 

Επίσης, οι ψυχολόγοι μελετούν τα στοιχεία του χαρακτήρα του αιτούντος, το βιογραφικό της οικογένειας, την εργασιακή δραστηριότητα και την απουσία ή όχι νομικών αδικημάτων.

 Οι ηλικίες των αστροναυτών

 ΕΡ: Έχει γραφτεί ότι ο κοσμοναύτης δεν πρέπει να είναι πάνω από 32 ετών. Είναι άραγε δυνατόν να κριθεί η καταλληλότητα με βάση την ηλικία;

ΑΠ: Οι περιπτώσεις διαφέρουν εντελώς μεταξύ τους. Μπορεί κανείς να ενταχθεί στην ομάδα στα 25 του, τελειώνοντας δηλαδή το Πανεπιστήμιο, να εργαστεί στον κλάδο τουλάχιστον τρία χρόνια, και να θέσει υποψηφιότητα σαν ίσος με τους υπόλοιπους. 

Μπορεί να γίνει δεκτός στους κοσμοναύτες στα 40, όπως ο Μιχαήλ Κορνιένκο, και να γιορτάσει τα 50 του κατά το πρώτο διαστημικό ταξίδι. Είναι δυνατόν να εργαστεί κανείς στο Διάστημα ακόμη και στα 60, όπως σήμερα ο Πάβελ Βινογκράντοφ.

ΕΡ: Επομένως, ο χρόνος προσαρμογής στο Διάστημα και αποκατάστασης στη Γη είναι ο ίδιος για όλες τις ηλικίες;

ΑΠ: Δεν εξαρτώνται όλα μόνο από την ηλικία, αλλά και από τη φυσική κατάσταση, καθώς και το πρόγραμμα εργασιών που εκτελείται στο Διάστημα. Καθημερινά και για 2-3 ώρες κάθε κοσμοναύτης στο σταθμό προπονείται με τη χρήση ειδικών οργάνων, διαφορετικά θα ξεμάθει να βαδίζει, να σηκώνει βάρη, να κινεί τα άκρα του. 

Στη Γη η περίοδος αποκατάστασης διαρκεί ακριβώς όσο και ο χρόνος που περάσαμε στο Διάστημα.

ΕΡ: Το να στέλνονται στο Διάστημα άνθρωποι μεγαλύτερης ηλικίας αντί να ανοίγει ο δρόμος για τους νεότερους, των οποίων ο οργανισμός αποκαθίσταται ταχύτερα, αποτελεί μια τάση;

ΑΠ: Όταν ξεκινούσε η έρευνα του Διαστήματος, έστελναν εκείνους που μόλις είχαν ολοκληρώσει την εκπαίδευση και οι οποίοι δεν είχαν αντικαταστάτες, καθώς δεν υπήρχε η εμπειρία προηγούμενων γενεών. 

Σήμερα, η περίοδος αυτή έχει επεκταθεί κατά 10-15 χρόνια. Το διάγραμμα ακολουθίας, δηλαδή το πρόγραμμα πτήσης με τους στόχους του και την επιλογή της σύνθεσης του πληρώματος, γίνεται πολύ καιρό πριν. 

Χρειάζονται εντατικές μελέτες των στόχων της αποστολής, συστηματικοί ιατρικοί, ψυχολογικοί και τεχνικοί έλεγχοι. Οι νέοι δυσκολεύονται να ενσωματωθούν άμεσα σε αυτά τα χρονοδιαγράμματα και απομένει απλά να περιμένουν τις επόμενες επιλογές, συνεχίζοντας την εκμάθηση στην ειδικότητά τους.

ΕΡ: Ίσως η παλιά γενιά φοβάται ότι τα απολέσει «τα κεκτημένα της»;

ΑΠ: Εμείς είμαστε κοσμοναύτες, οι αποφάσεις δεν λαμβάνονται από εμάς, αλλά από ειδικές επιτροπές, οι οποίες επιλέγουν τους ανθρώπους που διαθέτουν τα απαραίτητα κριτήρια. 

Η παλιά σχολή είναι γνωστή επειδή έχει εργαστεί ήδη στο Διάστημα και έχει δώσει τα διαπιστευτήριά της. Ύστερα από πέντε χρόνια θα φύγουμε από το προσκήνιο και τη θέση μας θα πάρουν οι νέοι, οι οποίοι τότε θα είναι 35-40 ετών. 

Θα είναι απολύτως έτοιμοι για πτήσεις οποιουδήποτε βαθμού δυσκολίας.

 Πρώτιστο μέλημα, η ασφάλεια

 ΕΡ: Και στα δυο ταξίδια σας ήσαστε κυβερνήτης του πληρώματος. Ποια ήταν τα καθήκοντά σας;

ΑΠ: Επέβλεπα την αυστηρή εφαρμογή του προγράμματος της πτήσης, πρόσεχα για την ασφάλεια όλου του πληρώματος. 

Τις περισσότερες φορές το πρόγραμμα εργασίας μας είναι καθορισμένο με ακρίβεια δευτερολέπτων. Αν κάτι δεν γίνει στον προκαθορισμένο χρόνο, περιμένουμε μερικά δευτερόλεπτα και ορίζουμε άλλο πρόγραμμα. 

Πρέπει να γίνει κατανοητό ότι εκεί, από τα δευτερόλεπτα εξαρτάται η ίδια η ζωή.

ΕΡ: Προσπαθώ να το καταλάβω, αλλά είναι δύσκολο. Τα αυτοματοποιημένα συστήματα δεν βοηθούν σε αυτές τις περιπτώσεις;

ΑΠ: Στη Ρωσία

έχουμε καθιερώσει τον κανόνα πως όταν τα αυτόματα συστήματα λειτουργούν, παρακολουθούμε αν όλες οι ενδείξεις είναι αυτές που πρέπει. Όταν τα συστήματα αρχίζουν να υπερφορτώνονται, το πλήρωμα περνά σε χειροκίνητο έλεγχο. 

Για έναν κοσμοναύτη το σημαντικότερο είναι η ικανότητα να μπορεί να μοιράζει σωστά την προσοχή του. Στο πρώτο ταξίδι δεν λειτούργησε το αυτόματο σύστημα πρόσδεσης στον σταθμό Mir, και υποχρεωθήκαμε να προσδεθούμε κάνοντας οι ίδιοι τις απαραίτητες ενέργειες.

ΕΡ: Αναμφίβολα, είναι μια απόδειξη επαγγελματισμού. Εκείνη τη στιγμή δεν δοκιμάσατε έντονη συναισθηματική φόρτιση;

ΑΠ: Όταν πετάς για πρώτη φορά, δεν συνειδητοποιείς απόλυτα τις καταστάσεις και γι’ αυτό δεν φοβάσαι. 

Αλλά όσο πιο έμπειρος είναι ένας κοσμοναύτης, τόσο περισσότερο συνειδητοποιεί το τι συμβαίνει και που μπορεί να καταλήξει. 

Τα συναισθήματα μας κατακλύζουν αμέσως με το μπαίνουμε στον πύραυλο και πρέπει από εκείνη ακριβώς τη στιγμή να τα ελέγξουμε. 

Προσωπικά προσπαθώ να φαντάζομαι όλα όσα συμβαίνουν σαν μια ακόμη εκπαιδευτική εξάσκηση.

rbth,